نقد و بررسی مقررات آیین دادرسی راجع به مطالبه خسارات قراردادی و خسارت تأخیر تأدیه
دکتر عبدالحسین شیروی استاد دانشگاه تهران
فصل نهم قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب (بخش مدنی) در ارتباط با شرایط مطالبه خسارات قراردادی، خسارات ناشی از عدم النفع، و خسارت تأخیر تأدیه، مقررات جدیدی را برقرار نموده و شرط تقصیر را به شرایط مطالبه خسارات قراردادی اضافه کرده است. اضافه کردن شرط تقصیر، تفاوت اساسی موجود بین مسوولیت قراردادی و مسوولیت غیر قراردادی (الزامات خارج از قرارداد) را در ابهام فرو برده است. هم چنین خسارات ناشی از عدم النفع را غیر قابل مطالبه قلمداد کرده است که به دلیل ناسازگار بودن با تلقی غرفی و اصول حقوقی باید به نحوی توجیه شود. در مورد خسارت تأخیر تأدیه نیز هر چند تصویب این قانون گامی به جلو بوده است، ولی تحدید آن به میزان نرخ تورم و مشروط کردن آن به تمکن مدیون و مطالبه داین از تنگناها و اشکالات این مقررات می باشد.
کلید واژه: خسارت قراردادی، خسارات دیر کرد، خسارت تأخیر تأدیه، خسارت عدم النفع، شرط تقصیر در خسارت قراردادی، تفاوت خسارت قراردادی و الزامات خارج از قرارداد، مسوولیت مدنی
متن کامل مقاله 
محمدصادق واصف
خرداد ۱۱, ۱۴۰۳
جناب استاد
با اهداء سلام و تحیّت ؛احتراماً باستحضار می رساند که فردی طی قراردادی مستحق دریافت حق الزحمه ایی به مبلغ ۴۰ میلیون تومان وجه نقد در تاریخ ۰۱/۰۸/۱۳۹۶ می شود و ضمن قرارداد شرط می شود که در صورت عدم تأدیه مبلغ مذکور در سررسید روزانه مبلغ ۱ میلیون تومان به عنوان خسارت تأخیر بپردازد .
توجهاً به تمکن طرف مقابل برای پرداخت حق الزحمه و البته مطالبه ذی حق ؛ اکنون با گذشت بیش از ۶ سال از تاریخ معهود خسارت روزانه مندرج در قراداد بیش از ۲ میلیارد تومان شده است.
حال پیش از جلسه رسیدگی با دادرس محترم مذاکره که نظر به ناعادلانه و غیر منصفانه بودن وجه التزام دارند. متمنی است در راستای تقویت ادله قانونی من جمله ماده ۲۳۰ ق.م و رأی وحدت رویه ۸۰۵ نظرات ارشادی خود را مرقوم فرمایید.
دکتر شیروی
خرداد ۱۳, ۱۴۰۳
سلام این رقم باید معقول باشد و در کتاب حقوق قراردادهای خود به این نکته اشاره کرده ام.
محمد
مهر ۱۰, ۱۳۹۳
سلام اقای دکتر در مورد فروش مال غیرملکی شکایت کرده بودم که اصل پول را بعد از ۶ سال گرفتم و رضایت دادم الان می توانم درخواست غرامت کنم یا نه؟
دکتر شیروی
مهر ۱۳, ۱۳۹۳
سلام، بستگی به شکایت اولیه دارد اگر در شکایت اولیه شما این حق را از خودت سلب کردی و رضایت دادی مرتبه دوم نمی توانی طرح دعوی کنی.
جعفري
شهریور ۱۹, ۱۳۹۳
سلام سوالی داشتم از محضر استاد گرامی: در قراردادهای مهندسی مشاور که بر اساس روش همسان سازمان مدیریت منعقد شده است ایا تاخیر تادیه با توجه به ماده ١۶-٨ ان تعلق می گیرد یا خیر؟
دکتر شیروی
شهریور ۲۷, ۱۳۹۳
سلام، پیش بینی پرداخت خسارت در صورت عدم پرداخت صورت وضعیتهای تأیید شده به موجب بند ۱۶-۸ قراردادهای تیپ مهندسی مشاور یک نوع وجه التزام است که طبق ماده ۲۳۰ قانون مدنی معتبر می باشد.
فرزانه شاهرخی
شهریور ۴, ۱۳۹۳
بعد تحیه و السلام
اینجانب در حین ساخت یک مجتمع مسکونی به جهت نقص مهندس ناظر به بتن استفاده شده در طبقه سوم به جهت ادامه ساخت مجتمع که در ۶ طبقه پیش بینی شده بود متوقف شدم.تقصیر از نظر کارشناس بر عهده ی شرکت بتن ریز تشخیص داده شده اما شرکت حاضر به پذیرش این تقصیر و جبران خسارت نیست.
راهنمایی میفرمایید که با عنایت به تامین دلیل و مطالبه خسارت چه راهی برای ما از حیث از دست ندادن زمان مناسب تر است؟
سپاسگزارم
دکتر شیروی
شهریور ۵, ۱۳۹۳
سلام، اگر تأمین دلیل کرده اید، کار را خودتان ادامه بدهید و در عین حال علیه بتن ریز طرح دعوی مطالبه خسارت کنید.
hesam
مرداد ۱۵, ۱۳۹۳
با سلام خدمت استاد گرامی
بنده دانشجوی دکترای سال اخر مکانیک هستم و سوالی از جنابعالی داشتم.
یکی از بدهکاران پدر بنده مبلغی از ایشان طلبکار بودند و سند منزل را بازداشت نمودند ولی بعد از ۵ ماه با مراجعه به منزل از شکایت خودشان به صورت شفاهی صرفنظر کردند ولی الان با گذشت حدود ۸ سال دوباره پرونده را به جریان انداخته و متقاضی پرداخت تاخیر در تادیه نیز شده اند. لازم به ذکر است که مقداری از طلب ایشان که مربوط به شریکشان است در این مدت پرداخت شده است.آیا با توجه به عدم مراجعه ایشان در این مدت جهت وصول طلبشان ، تاخیر در تادیه به ایشان تعلق میگیرد یا خیر؟
باتشکر فراوان
دکتر شیروی
مرداد ۱۶, ۱۳۹۳
سلام خسارت تأخیر از زمان مطالبه است. بنظرم مطالبه جدید مبنا قرار می گیرد.
علی
تیر ۲۸, ۱۳۹۳
سلام وباتشکر لطف شما
اگر ملکی فروخته شده در هنگام قولنامه مبلغ که قرار بوده پرداخته نشده وقرار بر پرداخت مبلغی بعداز ۱.۵ ماه بوده وزمان تسویه که ۲ماه بعد از قولنامه بوده پرداخت نشده وعدم حضور گرفته شده وده روز بعد توسط اظهار نامه تقاضای ثمن معامله وخسارت تاخیر تادیه را نموده است. (مبلغ خسارت عدم اجرای تعهد مبلغ دوملیون ریال است) حال اگر یکماه بعد از عدم حضور در دفترخانه خریدار کل ثمن معامله را پرداخت کند اما خسارت تاخیر تادیه راندهد.؟
۱_فروشنده میتواند بعد از انتقال سند تقاضای خسارت تاخیر نماید؟
۲_آیا از تاریخ قولنامه که مبلغی از آن پرداخت نشده میتواند تقاضای خسارت تاخیر نماید ؟
۳_تقاضای خسارت باید از چه زمانی باشد؟
۴_آیا فروشنده میتواند به دلیل خسارت تاخیر تادیه از انتقال سند امتناع نماید.
دکتر شیروی
تیر ۳۰, ۱۳۹۳
سلام بله اصولا می تواند تقاضای خسارت تأخیر تأدیه کند مگر قرائنی باشد که دلالت بر انصراف فروشنده داشته باشد. ملاک در اخذ خسارت اقامه دعوی یا اظهار نامه است نسبت به مبلغ باقیمانده که پرداخت نشده است
boshra
آذر ۱۲, ۱۳۹۲
با سلام خدمت استاد گرامی
بنده دانشجوی ارشد حقوق خصوصی هستم .استاد حقوق تجارت به من نوشتن تحقیقی را محول نموده راجع به موضوع آیین رسیدگی حل و فصل اختلاف در بورس اوراق بهادار ،خیلی در این مورد تحقیق کردم اما بیشتر از شش یا هفت صفحه مطلب نبود..در مورد اختلافات در بورس مطلب بود اما ایین رسیدگی نه…خیلی سردرگم و عاجز شدم..از شما استدعا دارم منبع یا منابعی رو در مورد این موضوع به من معرفی بفرمایین…با تشکر فراوان.
دکتر شیروی
آذر ۱۵, ۱۳۹۲
سلام یک پایان نامه با عنوان حل و فصل دعاوی در بورس اوراق بهادار با اینجانب در دانشگاه مفید دفاع شده که می توانید به کتابخانه دانشگاه مفید مراجعه و مطالعه کنید.
ساینا
مهر ۱۲, ۱۳۹۲
با عرض سلام تقدیم احترام
سوالی از خدمت استاد بزرگوارم داشتم تفاوت اصلی اعتبارات اسنادی و ضمانت نامه ها در چیست؟
دکتر شیروی
مهر ۱۷, ۱۳۹۲
سلام، اعتبارات اسنادی در صورت ارائه اسناد و انجام تعهد مبلغ آن پرداخت می شود در صورتی که در ضمانتنامه با عدم انجام تعهد و نقض تعهد.