هنگامی که دانشجوی فوق لیسانس بودم، همواره به دوره دکتری فکر می‌کردم که چگونه می شود در دکتری قبول شد و چه باید کرد. از همان ابتدا علاقه خاصی به حقوق تجارت بین الملل داشتم و آرزو می کردم ای کاش می توانستم در این رشته ادامه تحصیل بدهم، لیکن چنین رشته ای در ایران نبود. ادامه تحصیل در خارج هم حقیقا برایم خیلی دور دست و دست نیافتنی می نمود. یکی از روزهایی که با یکی از دوستان – که هم اکنون از اساتید دانشگاه است- سوار اتوبوس از تهران به سمت قم حرکت می کردیم، بحث دکتری پیش آمد. معلوم شد که من خیلی عقب هستم و اطلاع زیادی در مورد تحصیل در خارج ندارم. دوستم خیلی نگران و مضطرب بود و من با آرامی به او گفتم که بلاخره یه جایی دکتری می گیریم، زیاد نگران نباش و به شوخی گفتم اگر ما دکتری نگیرم پس کی می تواند بگیرد!

بلاخره تقدیر چنین حکم کرد که برای ادامه تحصیل در رشته مورد علاقه ام یعنی تجارت بین الملل رهسپار استرالیا شوم. در اوایل ورود، استادم از «گات» [۱]  صحبت کرد و گفت که می توانی موضوع رساله خود را در رابطه با آن اخذ کنی. گات؟ اولین بار بود که این کلمه را می شنیدم ولی طوری جلوه دادم که انگار با آن آشنایی کامل دارم. به یکی از همکلاسی های استرالیایی دوره دکتری که در ضمن نقش معلم زبان تخصصی را نیز برایم داشت، به نام برت ویلیام مراجعه کردم و قدری از گات سؤال کردم. متوجه شدم که گات یک سازمان تجاری بین المللی بسیار مهمی است. بدون اینکه به روی خودم بیارم از او خواستم که یک کتاب خوب در مورد حقوق تجارت بین‌الملل به من معرفی کند که او کتاب تجارت صادرات اشمیتوف (یا همان حقوق تجارت بین الملل اشمیتوف)[۲] را به من معرفی کرد. کتاب را از کتابخانه امانت گرفتم و مشغول مطالعه شدم. از بس کتاب به انگلیسی روانی نوشته شده بود و مطالب آن برایم جذاب بود که حدود ده روز تمامش کردم. این اولین بار بود که به معنای واقعی طعم زیبایی مباحث حقوق تجارت بین‌الملل را می چشیدم.

از آن موقع همیشه آرزویم این بود که کتابی به همان روانی به زبان فارسی برای دانشجویان بنویسم تا آن ها نیز از زیبایی های این رشته بهرمند شوند. از آنجا که فکر نوشتن کتاب تجارت حقوق بین‌الملل مدام مد نظرم بود در طول سالهای تحصیل منابع زیادی را گردآوری و با زحمت فراوان به ایران منتقل کردم. اما دل غافل که این رشته مدام در حال تغییر بود و تجربه عملی نیز در آن نقش زیادی داشت. سالها در این رشته مطالعه و تحقیق کردم، تدریس نمودم و در عمل آن را تجربه کردم تا توانستم چکیده آنها را به صورت کتابی در اختیار عموم قراردهم.

حدود یکسال پیش بود که خبر چاپ کتاب توسط خبرگزاری های متعددی مخابره شد. دانشجویانم کمک زیادی در معرفی کتاب به خصوص در محیط اینترنتی داشتند در طول یکسال گذشته بسیاری از اساتید دانشگاه کتاب مزبور را به دانشجویان خود معرفی نمودند در حالی که حتی نتوانستم نسخه ای از آن را در اختیار آنها قرار دهم و مطلع شدم که برخی از آن اساتید محترم برای تهیه کتاب به زحمت افتاده‌ اند. تعداد کثیری از دانشجویان و علاقه مندان به این رشته خرسندی خود را در مورد چاپ این کتاب به طرق گوناگون بیان کردند که از جمله آنها یادداشت هایی است که در این سایت گذاشته اند. این حمایت ها باعث شده که در طول حدود یکسال کتاب حقوق تجارت بین الملل به  چاپ سوم رسید.

هدف از نوشتن کتاب حقوق تجارت بین الملل در دسترس قراردادن کتابی بود که بتواند تا حدی نیاز به رو تزاید دانشجویان و سایر علاقمندان ایرانی را به مباحث حقوق تجارت بین الملل پاسخگو باشد. استقبال خوب از این کتاب نشان داد که حقوقدانان جوان و سایر جوانان این کشور در رشته های مدیریت، حسابداری، اقتصاد و سایر رشته های مرتبط به شدت به مباحث تجارت بین الملل و نظم حقوقی حاکم بر آن علاقمند هستند.

چاپ این کتاب باعث شد که بتوانم با اساتید، وکلا، قضات، دانشجویان و سایر علاقه مندان به رشته حقوق تجارت بین الملل مرتبط شوم و بیش از پیش به نیاز جوانان این کشور به مباحث نو و جدید آگاهی پیدا کنم. این ارتباط معنوی باعث دلگرمی شده که بتوانم باز کتابهای جدیدی در موضوعات حقوقی مورد نیاز نسل جوان بنویسم. در کنار انتشار افکارم، یکی از آرزوهایم آموزش عملی جوانانی است که در این رشته علاقه مند و مستعد هستند. نمی دانم شاید کسانی بتوانند کمک کنند که چگونه می توان به این هدف نایل شد.

حقوق تجارت بین الملل چه ویژگی دارد که مورد علاقه است. طبیعتا کار با وکلا و حقوقدانان بین المللی از دیگر کشورها خود فی نفسه جذاب است. آنها از کشورهای دیگر آمده و بنابراین دارای تجربه، منش، روش و رفتارهای متفاوتی بوده که گفتگو و مذاکراه با آنها بسیار سودمند و جالب است. تجارت بین الملل همچنین به افراد فرصت می دهد که از کشورهای دیگر دیدن کنند، از شرکت های دیگر بازدید نمایند و با مدیران و تیم های مذاکره کننده خارجی آشنا شوند.

در حقوق تجارت بین الملل فاصله بین نظر و عمل کاهش پیدا می کند و افراد احساس می کنند که مطالبی که یاد می گیرند در عمل کاربرد دارند و صرفا یک سری مسایل نظری و تئوری نیست که معلوم نیست در عمل چه استفاده ای دارند. مباحث حقوق تجارت بین الملل ساده هستند؛ از نظریه پردازی های خسته کننده و ناشی از قوه خیال در آن خبری نیست و افراد راحت می توانند با آن رابطه برقرار کنند.

و بلاخره حقوق تجارت بین الملل باعث خواهد شد که افراد بتواند شغل مناسب تری با درآمد مناسب تری پیدا کنند. هر چه روابط اقتصادی یک کشور با کشورهای دیگر گسترش پیدا کند، به خصوص در زمینه انجام سرمایه گذاری های مشترک و همکاری های اقتصادی و فنی مشترک، نیاز به حقوقدانان آشنا به تجارت بین الملل افزایش پیدا می کند. گسترش این رشته در ایران مرهون گسترش روابط اقتصادی با خارج از کشور خواهد بود. با توسعه روابط تجاری بین المللی، اهمیت این رشته و فارغ التحصیلان آن بیشتر مشخص خواهد شد.

موفقت در این رشته به خصوص در ایران مستلزم تسلط بر زبان انگلیسی است. در کلیه ادارات و سازمان ها مکاتبات و مذاکرات و قراردادهای بین المللی به زبان انگلیسی است و بدون تسلط بر آن امکان موفقیت در آن بعید است. مکالمه و زبان نوشتاری از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. تحصیل در یکی از دانشگاه های معتبر دنیا به خصوص کشورهای انگلیسی زبان خیلی می تواند در گسترش زبان و آشنایی با اصول و ضوابط قراردادهای بین المللی مؤثر باشد.[۳]

این رشته تنها در دانشگاه قابل یادگیری نیست و نیاز به تجربه به خصوص در مورد تنظیم و مذاکرات قراردادها دارد. ورود به عرضه تجارت بین الملل طبیعتا نیاز به تجربه و تخصص کافی دارد که همه جا در دسترس نیست و البته ارزان نیز نیست. ثانیا، جلب نظر شرکتها و موسسات برای ارجاع کارهای بین المللی خود به افراد تازه فارغ التحصیل شده نیز به اعتماد سازی و گذشت زمان نیاز دارد. باید از فرصتها استفاده کرد و اولا به زبان انگلیسی و به خصوص زبان نوشتاری تسلط پیدا کرد، ثانیا تجارت عملی در این راه کسب کرد. به قول حافظ شیراز:

عاقبت، دست بدان سرو بلندش برسد               هر که را در طلبت همت او قاصر نیست

********

ذره را تا نبود همت عالی حافظ                  طالب چشمه خورشید درخشان نشود